Ông Phai Đa Giàng (bên phải) trò chuyện cùng anh em Đoàn quy tập Nghệ An.
 
Người chúng tôi muốn nói tới là ông Phai Đa Giàng, trú tại bản Lạt Huồng, tỉnh Xiêng Khoảng, Nước CHCDND Lào; người bao năm tháng qua đã cùng bộ đội Nghệ An đi đến từng góc đồi, ngọn núi, vượt hàng ngàn con khe, suối để tìm, chỉ chỗ những ngôi mộ mà quân tình nguyện Việt Nam hy sinh tại Lào trong nghĩa vụ quốc tế cao cả.

Một thời làm lính Vàng Pao

Một thời nhắc đến tên Phai Đa Giàng nhiều người ở Xiêng Khoảng ai cũng phải khiếp sợ và né tránh. Bởi Giàng là lính của Vàng Pao. Nhưng rồi Phai Đa Giàng đã dứt bỏ được con đường tội đồ của mình và trở lại làm một con người đầy nhiệt huyết phục vụ bà con dân, bản, làm theo tiếng gọi của quê hương, đất nước... tiếng gọi thiêng liêng của trái tim, của gia đình và hơn hết là Tổ quốc, Phai Đa Giàng đã từ bỏ con đường đi theo Vàng Pao trở lại đời thường với những việc làm đầy ý nghĩa.
Nhớ lại những năm tháng theo Vàng Pao, Phai Đa Giàng chỉ nói ngắn gọn: “Trước đây ta theo Vàng Pao chống cách mạng sống trong rừng núi khổ quá. Bây giờ vẫn thấy mình có lỗi nhiều. Nhờ sự khoan hồng của Đảng và Nhà nước, nhờ sự giúp đỡ của bộ đội Việt Nam nên tôi và gia đình mới có cuộc sống hôm nay...”.
 

Ông Phai Đa Giàng (thứ 2 từ phải qua) đang cùng anh em chiến sỹ đoàn quy tập Nghệ An xem bản đồ trước lúc đi tìm mộ liệt sỹ tại Xiêng Khoảng.
 
Nhờ sự khoan hồng của Đảng, Nhà nước... nên Giàng đã trở lại sống một con người thoải mái hơn, trở nên một con người “mới”. Con người mới ấy thôi thúc Phai Đa Giàng bằng mọi cách làm việc thiện nguyện để báo công chuộc tội. Chính từ suy nghĩ đơn giản đó, Phai Đa Giang đã hiến thân, hy sinh thời gian để rồi cùng Đoàn quy tập Bộ chỉ huy quân sự Nghệ An đi tìm mộ liệt sĩ quân tình nguyện Việt Nam ở nước Lào. Phai Đa Giàng bảo: “Nghĩ vậy nên mình cố gắng làm những việc tốt, giúp bộ đội Việt Nam tìm mộ liệt sĩ thôi".

Người dẫn đường tìm mộ liệt sĩ quân tình nguyện Việt Nam

Mỗi chuyến đi ông đều giành hết tâm huyết của mình để mong những nơi sẽ đến và sẽ tìm được mộ, tìm được các đồng chí đã hy sinh vì nghĩa vụ quốc tế cao cả ở mảnh đất Lào này. Cứ thế Phai Đa Giàng lại chuẩn bị cho mình, cho bạn (cho Đoàn quy tập) những thứ cần thiết để cho một chuyến đi rừng dài ngày.

Với ông đây không phải là một chuyến đi bình thường, cho dù người dân ở bản Lạt Huồng, huyện Mường Pẹt, tỉnh Xiêng Khoảng thỉnh thoảng lại thấy người hàng xóm của mình có những đợt xa nhà như thế. Phai Đa Giàng đi cùng với Đoàn quy tập mộ liệt sĩ - Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Nghệ An để tìm kiếm hài cốt liệt sĩ tình nguyện Việt Nam hy sinh trên vùng đất Xiêng Khoảng.

Phai Đa Giàng biết việc mình đang làm có ý nghĩa như thế nào để sửa chữa những lỗi lầm trong quá khứ. Người ta không còn thấy một Phai Đa Giàng sống kín đáo, khép mình như xưa kia mà thấy một Phai Đa Giàng thân thiện và cởi mở.

Nhiều chuyến đi tìm mộ liệt sỹ quân tình nguyện Việt Nam tại Lào được ông Giàng đưa đi.

Mới đây thôi, vào tháng 3 năm 2011, Phai Đa Giàng đã trực tiếp hướng dẫn, giúp Đoàn quy tập tỉnh Nghệ An tìm thấy 16 ngôi mộ chiến sĩ tình nguyện Việt Nam hy sinh tại địa bàn huyện Loong Chẹng - tỉnh Xiêng Khoảng.

Theo thống kê, trên các địa bàn thuộc khu vực tỉnh Xiêng Khoảng, nước bạn Lào có gần 13.000 chiến sĩ tình nguyện Việt Nam hy sinh trong khi làm nhiệm vụ quốc tế. Đến nay Đoàn quy tập mộ liệt sĩ thuộc Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Nghệ An đã tìm kiếm và quy tập được hơn 11.000 hài cốt liệt sĩ.

"Có được kết quả này là nhờ sự giúp đỡ tận tình của đảng uỷ, chính quyền và ban ngành các cấp của nước bạn Lào. Ngoài ra qua công tác dân vận mà các các cán bộ, chiến sĩ Đoàn quy tập đã thực hiện, bà con dân bản trên nước bạn Lào hiểu thêm và yêu hơn phẩm chất người bộ đội tình nguyện Việt Nam, tình hữu nghị đoàn kết giữa Việt Nam và Lào. Nhờ vậy những người như ông Phai Đa Giàng mới tìm thấy niềm tin và ra sức giúp đỡ cho công tác qui tập mộ liệt sĩ", Thiếu tá Hồ Nam Thịnh - Đội Phó Đội 1 - Đoàn quy tập mộ liệt sĩ - BCHQS tỉnh Nghệ An chia sẻ.

Trung tá Van Thong - Chỉ huy trưởng BCH quân sự huyện Mường Pẹt, tỉnh Xiêng Khoảng, Lào nói: "Nhân dân các bộ tộc Lào và quân đội Pathét Lào anh em không bao giờ quên công ơn của bộ đội tình nguyện Việt Nam. Chính vì vậy một trong những nhiệm vụ được chúng tôi xác định đặc biệt quan trọng là hỗ trợ, giúp đỡ Việt Nam tìm kiếm, quy tập các hài cốt liệt sĩ đã hy sinh trên địa bàn. Qua đây cũng cho thấy tình cảm đặc biệt giữa nhân dân 2 nước Lào và Việt Nam".

Hiện nay vẫn còn khoảng 1.000 mộ liệt sĩ tình nguyện Việt Nam nằm rải rác trên địa bàn tỉnh Xiêng Khoảng và khu vực lân cận. Với địa hình rừng núi phức tạp, lại có nhiều thay đổi nên việc xác định theo sơ đồ là rất khó khăn. Nhưng với tinh thần trách nhiệm cao của các cán bộ, chiến sĩ Đoàn quy tập, đặc biệt với sự giúp đỡ của những người dân trên nước bạn Lào, như ông Phai Đa Giàng, tin rằng các anh hùng, liệt sĩ sẽ sớm được trở về đoàn tụ với quê hương, đất nước.

Tuấn Phong - Nguyễn Duy

Theo dantri.com.vn