Không được phân công, không có lương trách nhiệm, nhưng nhiều năm liền thầy giáo Nguyễn Sỹ Hồ vẫn miệt mài đi chụp ảnh mộ liệt sĩ, lấy thông tin đưa lên Internet cho những thân nhân liệt sĩ có nhu cầu tìm mộ biết. Anh là "Người đưa đò" cho những linh hồn...

Không dừng ở đó, mỗi khi có thông tin về liệt sĩ bị sai lệch giữa bia mộ và hồ sơ, anh lại đối chiếu với giấy tờ gốc của đơn vị trước khi liệt sĩ hi sinh để tìm lại đúng tên tuổi, công bố lên blog, gửi thư về cho gia đình liệt sĩ, giúp họ tìm kiếm. Bằng xe máy, nhiều năm qua, anh tới rất nhiều nghĩa trang từ TP Hồ Chí Minh đến các tỉnh Long An, Tây Ninh, Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước... Hàng trăm lá thư được anh gửi cho các thân nhân liệt sĩ hoặc dẫn đường cho họ tìm kiếm...

Kì 1: Hành trình tìm hài cốt anh trai

Gần một năm trời, nhiều lần đi lại giữa Bình Dương với Long An, tìm kiếm, xác minh từ những tàng thư của đồng đội và đơn vị, anh Nguyễn Sỹ Hồ và gia đình mới tìm thấy phần mộ của anh trai cùng sáu đồng đội. Nhưng, để tìm lại tên tuổi cho họ, anh và người thân phải trải qua một hành trình gian truân...

Lần theo manh mối

Trong ngôi nhà nhỏ ở xã Tân Bình, huyện Tân Uyên, tỉnh Bình Dương, thầy giáo Nguyễn Sỹ Hồ đã kể cho tôi nghe về công việc "ăn cơm nhà đi… tìm liệt sĩ" của mình.

Nguyễn Sỹ Hồ tốt nghiệp Đại học Sư phạm Vinh, khoa Toán năm 1977, được phân công vào thị trấn Tân Uyên, nay là thị trấn Uyên Hưng, tỉnh Sông Bé (cũ) giảng dạy. Thời gian sau, anh được điều về dạy ở trường THPT Tân Bình (xã Tân Bình, Tân Uyên, Bình Dương) cho đến nay.

Anh có người anh cả tên Nguyễn Đăng Khoa, đi bộ đội năm 1968. Năm 1971, anh Khoa về thăm gia đình để đi B rồi hi sinh. Giấy báo tử ghi anh hi sinh ngày 15-10-1972, tại mặt trận phía Nam. Đồng đội nói anh hi sinh ở chiến trường tỉnh Quảng Trị. Nhiều năm liền gia đình đi tìm mộ anh Khoa nhưng không thấy!

    Anh Hồ bên trang Blog - Ảnh: Văn Thịnh
Năm 2007, anh Hồ về quê thăm gia đình. Khi lần giở lại những giấy tờ, kỉ vật của anh trai, anh Hồ thấy rơi ra một tờ giấy khen của anh Khoa, do Nguyễn Đình Íc, Thủ trưởng Trung đoàn 271 kí tặng. Từ đầu mối đó, anh Hồ gọi điện về Trung đoàn 271, biết tin trung đoàn hiện đóng quân ở huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương. Vào Bình Dương, anh Hồ đến Trung đoàn 271 tìm kiếm thông tin về anh Khoa và biết chuyện anh Khoa hi sinh ở Quảng Trị là nhầm lẫn. Vì lúc đó Trung đoàn 271 được tách làm hai đơn vị là 27 và 271. Đơn vị 27 ở lại chiến đấu. Anh Khoa theo 271 đi “B dài”. "Trong tàng thư của Trung đoàn 271 còn giấy viết tay của đồng đội, nói anh hi sinh ngày 16-4-1973 ở Mỹ Thạnh Đông, xã Đức Hòa, tỉnh Long An. Lúc đó anh tôi cùng đồng đội đi Cam-pu-chia về đến biên giới thì bị phục kích và hi sinh. May còn một người sống sót tên là Thành quay lại báo cáo với bộ đội địa phương chôn cất. Anh Thành còn vẽ lại sơ đồ của những ngôi mộ. Tiếc là khi tôi đi tìm thì anh Thành không còn sống."- anh Hồ, kể lại.

Hành trình tìm người anh liệt sĩ

Sau đó, anh Hồ cùng gia đình tới nghĩa trang huyện Đức Hòa, tỉnh Long An, tìm kiếm. "Chúng tôi hồi hộp dò từng dòng tên trong danh sách liệt sĩ do Trung đoàn 271 yêu cầu địa phương quy tập về nghĩa trang. Trong danh sách này có tên anh tôi, nhưng trong sổ quản trang không có tên anh!"- anh Hồ nhớ lại.

Anh Hồ trở lại Trung đoàn 271, gặp đại úy Toản phụ trách công tác chính sách. Tại đây, anh Hồ tìm thấy một quyển sổ ghi chép của đồng đội anh Khoa, trong đó có biên bản kiểm tra mồ mả liệt sĩ đợt 2 ở khu vực Đức Hoà, Long An. Anh Khoa được chôn cất tại xã Mỹ Thạnh Tây, huyện Đức Huệ cùng với sáu đồng đội nữa. Đến Mỹ Thạnh Tây, chính quyền xã khẳng định không có ai là liệt sĩ được chôn ở đây. Anh lại quay về Ban chính trị Trung đoàn 271 tiếp tục tìm kiếm. "Đã hết cả một buổi chiều lục lọi nhưng tôi vẫn không tìm ra manh mối nào. Đang ngao ngán và chán nản, thì kì lạ sao, tôi chợt nhìn thấy tấm bản đồ chôn cất liệt sĩ mà tôi đang cần. Trên tấm bản đồ này ghi rất rõ ràng: Bảy liệt sĩ hi sinh tại ấp Mỹ Lợi, xã Mỹ Thạnh Tây được chôn tại ấp Voi (xã Mỹ Thạnh Tây, Đức Huệ, Long An) trong đó có tên anh tôi", anh Hồ kể.

Được anh Ba Tuấn, Phó chủ tịch xã Mỹ Thạnh Tây giúp, anh Hồ gặp anh Sáu Dân là bộ đội địa phương thời kì 1972 - 1975 đã tham gia chôn cất bảy liệt sĩ. Sau giải phóng, bảy liệt sĩ được chôn tại đây theo hướng Bắc - Nam còn nguyên vẹn. Đến năm 1982, huyện quy tập về nghĩa trang Đức Huệ. Vì sao trong bản đồ thì ghi là chôn tại ấp Voi, gần nhà ông Sáu Huỷnh mà sơ đồ của nghĩa trang thì ghi bảy ngôi mộ của Mỹ Thạnh Tây? Khi anh Ba Tuấn dẫn đến gặp ông Hai Cậy, nguyên là Huyện đội trưởng Đức Huệ thời kì 1972 - 1975 thắc mắc đó đã sáng tỏ. Ông Hai Cậy cho biết: "Bảy chiến sĩ này là bộ đội thuộc Trung đoàn 271, được cử đi dự Đại hội chiến sĩ thi đua và bị phục kích. Tôi là người chỉ đạo việc chôn cất bảy liệt sĩ. Xã Mỹ Thạnh Tây có duy nhất ở ấp Voi là chôn bảy liệt sĩ". Anh Hồ đối chiếu trang chép tay của đồng đội anh Khoa ghi: "Ấp Voi, Mỹ Thạnh Tây: bảy mộ (chiến sĩ thi đua 1972)" với cuốn "Lịch sử Trung đoàn bộ binh 271", trang 131 của sách ghi: "Ngày 16-4- 1973, 11 đồng chí ở Tiểu đoàn 9 có nhiều thành tích xuất sắc trong chiến đấu được cử đi dự Đại hội chiến sĩ thi đua của Trung đoàn. Trên đường đi đến địa điểm tổ chức Đại hội, các đồng chí lọt vào trận địa phục kích đại đội thám sát 773 của Tiểu khu Hậu Nghĩa và đã anh dũng hi sinh…". Đối chiếu các thông tin trên, anh Hồ thấy hoàn toàn trùng khớp.

Anh Hồ đã tìm thấy phần mộ anh trai. Nhưng do khi quy tập, bảy ngôi mộ đã bị mất tên, không còn biết phần mộ nào là của ai nữa. Để tìm ra tên tuổi cho anh trai và các đồng đội, anh Hồ lại phải tiến hành xét nghiệm ADN. Nhưng chi phí xét nghiệm ADN rất tốn kém. Tiền đâu để xét nghiệm? (Còn tiếp)

Đức Thọ

Theo nguoicaotuoi.org.vn