Nghĩa trang liệt sĩ TNXP Thọ Lộc, nơi tám liệt sĩ hang Tám TNXP an nghỉ cùng đồng đội.

Buổi sáng trên đường 20, tiếng chổi đưa nhè nhẹ dọc theo khuôn viên Đền tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ và hang Tám TNXP làm tôi thức dậy. Lê Thanh Lương đang cần mẫn gom từng chiếc lá rừng sau một đêm rơi rụng xuống. Lời chúng tôi chào nhau ngày mới bắt đầu từ câu chuyện về Nguyễn Thị Thanh, con gái liệt sỹ Nguyễn Mậu Kỷ. “Chị Thanh mong muốn được vô Quảng Bình dâng một nén tâm hương nơi ba mình nằm lại. Có cách chi không anh?”.

Khi tôi đặt bút bắt đầu viết những dòng chữ tri ân về các Anh hùng liệt sĩ hy sinh trên đường 20 thì không còn mấy thời gian nữa là đến ngày lễ húy nhật lần thứ 40 của tám liệt sỹ TNXP ở hang Tám TNXP (14-11-1972 - 14-11-2012).

Nhân dịp này, Vườn quốc gia Phong Nha- Kẻ Bàng, UBND tỉnh Quảng Bình phối hợp với UBND tỉnh Thanh Hóa sẽ tổ chức một lễ truy niệm quy mô cấp tỉnh tưởng nhớ đến các Anh hùng liệt sĩ trên đường 20 Quyết Thắng.

Ông Lê Thanh Lợi, Giám đốc Trung tâm Du lịch Phong Nha- Kẻ Bàng cho biết: “Trong những năm chống Mỹ cứu nước, Quảng Bình là tuyến đầu của hậu phương lớn miền Bắc trực tiếp chi viện sức người, sức của cho chiến trường miền Nam. Vùng đất lửa này mang trong lòng nó cả một hệ thống đường dọc ngang thuộc đường Hồ Chí Minh, trong đó có tuyến đường 20, khởi đầu từ thôn Phong Nha, cắt ngang Trường Sơn sang đất bạn Lào”.

Đường 20 được coi là “cánh cửa thép” chứng kiến cuộc đọ sức quyết liệt giữa bộ đội, TNXP, dân công hỏa tuyến, nhân dân địa phương với các phương tiện chiến tranh hiện đại, tối tân nhất của đế quốc Mỹ. Trên cung đường 20, máy bay Mỹ đã sử dụng hầu hết tất cả các loại bom đạn: bom phá, bom từ trường, bom bi, bom nổ chậm, bom cam, mìn vướng, rốc két... Những “tọa đội lửa” ken dày trên đường 20: ngầm Trạ Ang, Km16, cua chữ A, ngầm Ta Lê, đèo Phulanhich, Chà Là, ngầm Cà Roòng, ngầm Ta Lê...
 

Hang Tám TNXP.

Không quản ngại khó khăn, gian khổ; chẳng sợ hy sinh, lớp lớp thanh niên tuổi mười tám đôi mươi vẫn ngày đêm bám đường bảo đảm cho mạch máu giao thông thông suốt. Trong những tấm gương anh hùng, liệt sỹ ngã xuống trên đường 20 thì sự kiện tám TNXP hy sinh tại hang Tám TNXP, km16+200 đã để lại sự tiếc thương vô cùng đối với đồng đội, đồng bào trong cả nước.

“40 năm sau sự kiện này, đường 20 đón tiếp hàng triệu người trong nước và quốc tế đến thăm viếng, tri ân. Tuy vậy, cho đến nay hầu hết các chương trình hoạt động, thăm viếng, thắp nến tri ân chỉ thực hiện theo từng thời điểm, từng năm, chưa xây dựng thành một chương trình mang nghi lễ nhà nước, phù hợp với truyền thống và tập quán của dân tộc, xứng tầm với những hy sinh to lớn của các AHLS trên đường 20 Quyết Thắng”- Ông Lê Thanh Lợi nhấn mạnh- “Trên tinh thần đó, cần thiết phải tổ chức một chương trình lễ truy niệm các AHLS đường 20 nhân lễ húy nhật lần thứ 40 ngày hy sinh của tám TNXP ở hang Tám TNXP là việc nên làm. Vườn quốc gia Phong Nha- Kẻ Bàng và UBND tỉnh Quảng Bình quyết định tổ chức lễ truy niệm trong thời gian hai ngày 21, 22- 11- 2012 (nhằm ngày 9 và 10  tháng 10 âm lịch năm Nhâm Thìn)”.

Trở lại với những gia đình là thân nhân của tám liệt sỹ TNXP quê quán Hoằng Hóa, Thanh Hóa hy sinh tại km16+ 200, hiện tại điều kiện kinh tế của họ hết sức khó khăn. Để có được một chuyến đi vào đường 20 thì cả năm trời họ phải chắt chiu từng đồng. May mắn hơn đối với họ khi huyện Hoằng Hóa hay tỉnh Thanh Hóa đứng ra tổ chức giúp họ có cơ hội đến Quảng Bình, đến với đường 20, đến với hang Tám TNXP, nơi con em họ đang an nghỉ. Nhiều gia đình vào dịp lễ, tết, 27- 7, ngày mất của các anh, các chị... ước mong vào dâng hương, nhưng thiếu kinh phí đành chịu.

Gia cảnh của chị Nguyên Thị Thanh, con gái liệt sỹ Nguyễn Mậu Kỷ cũng chẳng khá giả gì, lại nuôi hai người con ăn học. Anh chị quanh năm “đầu tắt mặt tối” bám ruộng, bám vườn mưu sinh. Tôi nói với chị Thanh: “Gia đình có tấm ảnh nào, xin chị gửi cho em để làm tư liệu”. Qua điện thoại, tiếng chị ngập ngừng: “Ảnh gia đình à! Không có đâu em... À! mà có, may vừa rồi chị đi chụp ảnh để làm chứng minh, nên còn cất lại. Nhưng là ảnh của riêng chị thôi”.

Bia ghi danh tám liệt sỹ hy sinh tại "hang Tám TNXP".

Chị kể: “Nhiều đêm thức trắng, tủi phận mình, làm con mà không lo trọn đạo hiếu với bậc sinh thành. Thương ba, 40 năm nằm lại nơi đất khách quê người, thiếu hương khói từ con, từ cháu. Chú Mật thỉnh thoảng vô Quảng Bình, khi về kể nơi ba và đồng đội nằm nhân dân Quảng Bình lo rất chu toàn, không bao giờ nguội lạnh khói nhang. Biết vậy, nhưng chị tủi là tủi cho chị...”.

Tôi thông báo cho chị Thanh biết sắp tới vào ngày mùng 9 và mùng 10 tháng 10 âm lịch (tính theo lịch âm nhằm ngày mất của tám liệt sỹ TNXP ở hang Tám TNXP- PV), tỉnh Quảng Bình sẽ tổ chức lễ truy niệm các anh hùng liệt sĩ đường 20 Quyết Thắng, trong đó có liệt sỹ Nguyễn Mậu Kỷ, chị vào không?

Tiếng chị Thanh nghèn nghẹn trong điện thoại: “Có điều kiện thì chị vào chứ! Nhất định vào... phải vào. Vào thắp hương cho ba, nói với ba thứ lỗi cho con cháu, 40 năm gia cảnh túng bấn mà bỏ mặc ba. 40 năm quá nửa đời người rồi còn gì”.

Mang câu chuyện gia đình chị Nguyễn Thị Thanh và ước nguyện của chị được một lần trong đời đến thăm nơi liệt sỹ Nguyễn Mậu Kỷ và đồng đội hy sinh kể với ông Lê Thanh Lợi, ông cho biết: “Trong chương trình lễ truy niệm, chúng tôi mời hết thân nhân của tám liệt sỹ hang Tám TNXP. Nhưng chuyện chị Thanh, chúng tôi cũng mới biết đây thôi. Biết và chia sẻ hạnh phúc cùng với liệt sỹ Nguyễn Mậu Kỷ. Chị Thanh bây giờ đã là đứa con chung của các anh hùng liệt sỹ đường 20 Quyết Thắng rồi. Nhất định chúng tôi sẽ tạo điều kiện cho chị thực hiện trọn vẹn ước muốn của mình”.

Tôi đã chuyển lời hứa từ hang Tám TNXP, từ đường 20, từ Quảng Bình qua sóng điện thoại đến với chị Nguyễn Thị Thanh. Chị hứa, chị sẽ chờ đến ngày ấy để vô. Còn tôi... những đêm trắng trên đường 20, tôi cũng chờ đợi giây phút người con gái các Anh hùng liệt sĩ đường 20 hội ngộ cùng ba sau 40 năm trời xa ngái, cách trở.

Hoa của cây chuối rừng trước cửa hang Tám TNXP ngày tôi từ biệt đường 20 đã kết được hai nải rồi... và còn bấy nhiêu nải nữa? Sắc hoa trong sương sớm tinh khôi như tôi, như chị Thanh... đón chờ phút giây hội ngộ.

Ngô Thanh Long

Nguồn: baoquangbinh.vn

Bài liên quan:

Kỳ 1: Quá khứ và huyền thoại
Kỳ 2: Chuyện kể trên đường 20
Kỳ 3: Con gái của liệt sỹ đường 20, 40 năm mới biết